İSLAMİ SAĞ & İSLAMİ SOL

İslam dini düşüncesi, mukaddes bir şey değildir; tıpkı ideolojiler gibi toplumsal gerçekliklerden doğmuş ve sonra dönerek bu gerçeklikleri etkilemeye çalışmıştır. Sol ve sağ, İslam tarihinde iki yorum biçimi olduğu gibi, aynı zamanda iki toplumsal-sınıfsal konumdur. Düşüncenin teorik nesnelerine yaklaşım tarzında sol ve sağ şu şekille de ortaya çıkar.

A) "Nasıl bilebilirim?" sorusunun karşısında, imanı; bilginin vesilesi yapan yaklaşım sağ; düşünceyi imanın önüne alan yaklaşım soldur.

B) “Ne bilebilirim?” sorusunun karşısında, varlığı; yaratılmış, mümkün, değişken görüp alemin 'fani' olduğuna inanan görüş sağ; alemi baki ve müstakar olarak gören görüş soldur.

C) Kadim sıfatlarıyla birlikte varlıktan ayrı bir Tanrı 'nın olduğunu kabul eden görüş sağ; sıfatları asli kaynağı olan insana geri veren görüş soldur.

D) Ezeli takdiri benimseyen ve insanın fiilierini kendine isnat etmeyen görüş (Eşarilik ve kesb nazariyesi) sağ; insanı özgür kabul eden ve fiilini kendine isnat eden görüş (Mutezile) soldur.

E) Nakli esas alan görüş (ehlu'l- hadis) sağ; aklı esas alan görüş (ehlu'r-re'y) soldur.

F) Hayrı ve şerri Allah'a nispet eden (kaderci) görüş sağ; hayrı ve şerri insana ve topluma nispet eden görüş soldur.

G) Nübüvveti insanın kurtuluşu için zorunlu olarak kabul eden görüş sağ; harici yardımı zorunlu görmeyen görüş soldur.

H) Ahireti gerçek olarak kabul eden görüş sağ; onu insanlıgın yeryüzündeki geleceği olarak te'vil eden görüş soldur.

İ) Ameli imandan ayıran görüş sağ; ayırmayan görüş soldur.

J) İmameti (siyaseti) dinin aslından görmeyen görüş (Ehl-1 Sünnet) sağ; imameti dinin aslından gören görüş (Şia, Haricilik, Mutezile) soldur.

K) Hanefiliğin kazuistik (farazi) fıkhı sağ; Malikiliğin realiteyi dikkate alan fıkhı , Şatıbi'nin 'makasıd' kuramı ve İbn Haldun'un tarih felsefesi soldur.

L) Farabi ve İbn Sina'nın işraki felsefesi sağ; İbn Rüşd'ün aklı temele alan yöntemi soldur.

M) Hz. Osman'ın ırk ve sınıf  temeline dayanan politik yorumu sağ; Ebu Zerr el-Gıfari'nin  toplumcu ve eşitlikçi görüşü soldur.

N) Tanrı'nın aşkınlığını savunan teolojiler sağ; O'nun içkinliğini savunan teolojiler soldur.

O) Tutucu sağ teolojiler, bir teselli teolojisidir (Ahiret inancı); sol teolojiler ise, kurtuluşun insan çabasıyla yeryüzünde gerçekleşeceğine inanır.

 Geleneksel kültürümüzün nass'dan, nakilden, Kitap'tan vakıaya giden yönteminin tersine, İslami sol, beşeri bilimlerin verilerinden (vakıa) nassa, nakle, Kitab'a giden bir yöntemi benimser. Vaaz ve irşat dönemi bitmiştir. Dönem, veri ve istatistik dönemidir. Dini gerçekliği artık sosyologlar, psikologlar, antropologlar, iktisatçılar, siyasetçiler belirleyecektir.

 KAYNAK:

 İlhami GÜLER - Hasan Hanefi ve İslami Sol